Στην Κάσο, την Δευτέρα 22 Αυγούστου 2016, έγινε η παρουσίαση του πρώτου μου βιβλίου με τίτλο <<Οι μαντινά(δ)ες μου>>. Στην αυλή της Αγίας Μαρίνας είχαν μαζευτεί περισσότεροι από διακόσιοι συμπατριώτες, που με την παρουσία τους τίμησαν την μακρόχρονη προσπάθεια μου. Είχα αναφέρει τότε ότι θα κάνω ό,τι μπορώ ούτως ώστε να παρουσιάσω σύντομα και το δεύτερο βιβλίο μου με το ίδιο θέμα.

Την προσπάθεια μου αγκάλιασαν με ενθουσιασμό και αγάπη όλοι οι Κασιώτες και οι φίλοι μας. Τους ευχαριστώ από καρδιάς. Άκουσα πολύ καλά λόγια για το περιεχόμενο του βιβλίου μου από πολλούς φίλους και ειδικά από γνώστες του χώρου της μαντινάδας και με παρακίνησαν να συνεχίσω αυτή την προσπάθεια. Ανέσυρα, λοιπόν άλλες τέσσερις χιλιάδες και πλέον μαντινά(δ)ες από τη μεγάλη μου συλλογή των πενήντα χιλιάδων δίστιχων και σας την παρουσιάζω.

Μέσα απ΄το άνοιγμα ψυχής, διαβάζοντας το ταπεινό μου πόνημα, θα μάθετε για εκδηλώσεις, για χαρές και γλέντια  περασμένων χρόνων, γάμων, επετείων και παρουσίαση προβλημάτων προς επίλυση . Η κασιώτικη τοπολαλιά ακούεται και περιγράφεται, όσο αυτό είναι δυνατό, ενώ για τους πιο νέους έχω φροντίσει να επεξηγήσω σε υποσημειώσεις τις άγνωστες λέξεις.

Το βιβλίο περιλαμβάνει και δικούς μου πίνακες, σκίτσα και φωτογραφίες κι ελπίζω να το διαβάσετε ευχάριστα, όπως και το πρώτο.

Με την πεποίθηση ότι από τις σελίδες του προβάλλονται ήθη, έθιμα και γεγονότα του τόπου μας, που σε πολλούς είναι γνωστά, θα συνεχίσω την προσπάθεια.

Τελειώνοντας ευχαριστώ θερμά ΟΛΟΥΣ όσοι συνέλαβαν με οποιονδήποτε τρόπο στην πραγματοποίηση ενός ΟΝΕΙΡΟΥ ΖΩΗΣ :

Τους συμπατριώτες και φίλους που μου έδωσαν μαντινάδες δικές τους ή άλλων που τις είχαν διασώσει, αλλά και τον φίλο μου Φραγκίσκο Α. Σοϊλη.

Τον φίλο μου και παλιό συμμαθητή μου Μανώλη Μάκρη, συγγραφέα λαογράφο και Πρόεδρο της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών Δωδεκανήσου, που με βοήθησε με μεγάλη χαρά στην δακτυλογράφηση αυτού του βιβλίου και τη σελιδοποίηση του, όπως και των προηγούμενων βιβλίων μου.

Επίσης ευχαριστώ θερμά την κόρη μου Άννα, που ανέλαβε την ηλεκτρονική επικοινωνία στέλλοντας την ύλη αλλά και τις φωτογραφίες στον φίλο μου Μανώλη.

Τέλος ευχαριστώ όλους εσάς που ενισχύσατε την προσπάθεια μου αγοράζοντας το ανά χείρας βιβλίου, που μου δίνει πόρους, αλλά και την ελπίδα εκτύπωσης και άλλων.

Η Νέα Υόρκη, Πέμπτη 7^η Μαρτίου 2019

Με θερμούς πατριωτικούς χαιρετισμούς

ΝΙΚΟΛΑΟΣ Β. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Ο αείμνηστος λόγιος συμπατριώτης μας Νικόλαος Γ.Μαυρής –πρώτος Πολιτικός Γενικός Διοικητής μετά την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου στο ελληνικό κράτος (1948), αλλά και από τους πρωτεργάτες του αγώνα της ελευθερίας με πατριωτικές δράσεις τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό – στον πρόλογο του Ά  τόμου του μνημειώδους τρίτομου έργου του «Ιστορικόν Αρχείον Κάσου», που δημοσιεύτηκε το 1937, αναφερόμενος στη θυσιαστική προσφορά των Κασιωτών «εις τον βωμόν της Κοινής Πατρίδος», έγραψε μεταξύ άλλων και τα εξής :  « Η έρευνα και η μελέτη των ιστορικών γεγονότων και πηγών, αποτελεί δια μεν τους ιστορικούς υποχρέωσιν επιστημονικήν, δια δε τους Έλληνας και ιδίως δι’ ημάς τους Κάσιους ηθικήν επιταγήν . Διότι οι λαοί, ως γνωστόν, άμα τη εισόδω των εις τον πολιτισμόν αισθάνονται την ανάγκην να ενδιαφερθούν και να γνωρίσουν την ιστορίαν της οικογενείας των, της γενετείρας των, της πατρίδος των, της φυλής των».

Την παρακαταθήκη του Ν.Γ.Μαυρή έθεσα κι εγώ ως πολιτικό στόχο και προτεραιότητα σε όλη τη διάρκεια της πολυετούς ενασχόλησης μου με τα κοινά της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και ιδιαίτερα της Δωδεκανήσου – πρώτα ως Νομαρχιακός σύμβουλος, έπειτα ως Έπαρχος Καρπάθου- Κάσου και τώρα ως Δήμαρχος της Ηρωικής Νήσου Κάσου – με την ανάδειξη και προβολή της Ιστορίας και του Πολιτισμού της Δωδεκανήσου γενικά και ειδικά των νησιών Καρπάθου και Κάσου.

Για το λόγο αυτό, η εκάστοτε τεκμηριωμένη πρωτοβουλία του Δήμου της Ηρωικής Νήσου Κάσου να συμβάλει, ως χορηγός, σε εκδόσεις ή επανεκδόσεις βιβλίων που αφορούν την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Κάσου- όταν μάλιστα προέρχονται από τη γραφίδα καταξιωμένων ερευνητών- θεωρώ ότι αποτελεί πολιτική πράξη ιδιαίτερης σημασίας. Και τούτο, γιατί μέσω του περιεχομένου των βιβλίων ανάγλυφα αποτυπώνεται και αναδεικνύεται η δημιουργική δράση των Κασιωτών στην ιστορική τους πορεία για μια ζωή ελεύθερη και δημιουργική. Μια τέτοια πορεία ζωής με αυτά τα ιδανικά σίγουρα αποτελεί άριστο παράδειγμα προς μίμηση για τις τωρινές και τις επερχόμενες γενιές.

Το παραπάνω σκεπτικό οπωσδήποτε ενισχύεται και από τη συγκυρία της φετινής επετείου εορτασμού των 200 ετών από την έναρξη του Αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας το 1821 και σε τρία χρόνια του εορτασμού δύο εκατονταετηρίδων από το Ολοκαύτωμα της Κάσου το 1824 .

Συγγραφέας Εμμανουήλ Π.Περσελής.

Άλλο ένα βιβλίο για την Κάσο.
Αυτό το βιβλίο θα σας γυρίσει εκατό χρόνια πίσω. Τότε που το νησί μετά την ολοσχερή καταστροφή του (1824), με τους ολίγους επιζώντες από τη σφαγή και τους περιφερόμενους άστεγους πρόσφυγες στα νησιά, προσπαθούν να το αναδιοργανώσουν, για να σταθεί στα πόδια του…
Πρόκειται για μια ιστορικά τεκμηριωμένη καταγραφή ενός τιτάνιου αγώνα των ανθρώπων του νησιού εντός και εκτός αυτού.

Με αδιάσειστα στοιχεία περιγράφονται:
Η τουρκική κατοχή. Η κάθοδος των Κασίων στη Νειλοχώρα Αίγυπτο.

Η μεγάλη κρίση στα ναυπηγεία και ορυχεία των Αρμαθιών.

Η μετανάστευση στην Μπέϊρα, στις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Και εκεί που πήγαινε να χαράξει μια νέα αυγή για το νησί, έρχεται ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και η κατάκτηση των Δωδεκανήσων από τους Ιταλούς και ακολουθεί ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με τους Γερμανούς.
Η βρετανική περίοδος … ύστερα από μια ανηλεή δουλεία πεντακοσίων χρόνων, περιόδου σκληρών και επίπονων αγώνων, φαίνεται πως ήταν γραφτό, να πραγματοποιηθεί επί τέλους η απελευθέρωση και η ποθούμενη ένταξη μαζί με τ’ άλλα νησιά στον εθνικό κορμό.
Τί έγινε όμως μετά την Ενσωμάτωση (1947); Αρχίζει ένας νέος δεινός αγώνας. Μια νέα σελίδα πάει να γραφτεί στην ιστορία αυτού του ταλαίπωρου νησιού, ο «Αγώνας της Αναγεννήσεως» του…

Η πρώτη ενότητα περιλαμβάνει ολόκληρη την ιστορική περίοδο από το 1830-1960 και λίγα χρόνια μετέπειτα. Πολιτικοκοινωνικά γεγονότα εξαιρετικής σημασίας για ένα μικρό τόπο, τα οποία τεκμηριώνονται τόσο μέσα από την ύλη των τοπικών εφημερίδων της εποχής εκείνης, όσο και από διάφορα ιστορικά έγγραφα, φωτογραφίες, ανέκδοτες αφηγήσεις, ακόμη και ποιητικές συλλογές, που είχαν την τύχη να διασωθούν.
Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει ως συμπλήρωμα της πρώτης ενότητας, βιογραφίες εξαιρετικής σημασίας ανθρώπων της περιόδου (1830-1960), οι οποίοι έδρασαν και ιδιαίτερα διακρίθηκαν στο πέρασμά εντός και εκτός του νησιού. Οι προσωπικές τους ιστορίες δίνουν ένα ξεχωριστό στίγμα στην εποχή εκείνη και στο εθνικό όραμα της κάποτε στους Ιταλούς και Γερμανούς.

Συγγραφέας: Μιχάλης Κ.Σκουλιός.

Το πάθος για την ελευθερία, η αδικία και η ανάγκη για δικαίωση, η καταστροφή, ο ηρωισμός και το αδούλωτο πνεύμα είναι στοιχεία που υπάρχουν στο θεατρικό έργο του Μηνά Βιντιάδη Κασιώτες Καπεταναίοι: Οι Μεγάλοι ’γνωστοι του ’21, μέσα από το οποίο αναδεικνύεται η σημαντική προσφορά των καπεταναίων της Κάσου στην Ελληνική Επανάσταση.

Είναι το έργο με το οποίο ο Δήμος Κάσου συμμετέχει στις εκδηλώσεις για τα διακόσια (200) χρόνια από την Επανάσταση του ’21. «Η Κάσος μπήκε στον αγώνα για την ελευθερία ενώ βρισκόταν σε μια περίοδο άνθησης και ευημερίας, χωρίς τον τρόμο των Τούρκων και τον βραχνά των κοτσαμπάσηδων, όπως συνέβαινε στη Ρούμελη και τον Μοριά, αλλά και σε άλλα νησιά της Ελλάδας ... Όλοι εμείς εδώ στο νοτιοανατολικότερο σημείο του χάρτη έχουμε μια υποχρέωση και στους προγόνους μας και στα παιδιά μας: δικαίωση, αναγνώριση, καλύτερο αύριο», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δήμαρχος του νησιού.

Η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε στις αρχές Ιουνίου στην Κάσο και την Κάρπαθο στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για το Ολοκαύτωμα του νησιού και το 2024 θα περιοδεύσει σε όλη την Ελλάδα, με αφορμή τα διακόσια (200) χρόνια από την επέτειο του κορυφαίου για το νησί ιστορικού γεγονότος.

Συγγραφέας: Μηνάς Βιντιάδης  

Η ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗΣ

Η φωτοαναστατική ανατύπωση του «Ιστορικού Αρχείου της Κάσου» που συνέθεσε ο σημαντικότερος, ίσως, από τους άνδρες που ανέδειξε τον 20^ο αιώνα, πρωτοστάτης του Δωδεκανησιακού Αγώνα και πρώτος Γενικός Διοικητής Δωδεκανήσου, Νικόλαος Γ.Μαυρής δεν είναι μόνο μια ηθική υποχρέωση για τον Δήμο της Ηρωικής Νήσου Κάσου, αλλά είναι κυρίως μια μεγάλη ανάγκη.

Έχουμε επισημάνει πόσο σημαντικό είναι να διερευνηθεί περισσότερο η ιστορία της Κάσου και να τονιστεί η σημασία της συμμετοχής της και της θυσίας της κατά την Ελληνική Επανάσταση. Αυτοί οι τρεις τόμοι είναι η ραχοκοκαλιά πάνω στην οποία θα στηριχτεί κάθε τέτοια προσπάθεια.

Ο Νικόλαος Γ.Μαυρής με την εξαιρετικά επιμελημένη εργασία του συγκέντρωσε πλήθος επισήμων εγγράφων, επιστολών κ.α. από πολλές διαφορετικές πηγές σε αυτούς τους τόμους που δικαίως μπορούν να θεωρηθούν «Κιβωτός» της ιστορίας μας.

Ένα τέτοιο έργο έχει ανεκτίμητη αξία και μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα στην νεώτερη ιστορική έρευνα, αλλά δεν είναι χρήσιμο μόνο στον ιστορικό ερευνητή αλλά και σε όλους τους Κασιώτες που διαβάζοντας το, ή έστω και φυλλομετρώντας το, θα ξαναζήσουν κάτι από το μεγαλείο της Πατρίδας.

Οφείλουμε να γνωρίζουμε την ιστορία μας, γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να αντιστρέψουμε τη μοιρολατρία της εσχατιάς και να αισθανθούμε ότι πράγματι : εδώ αρχίζει το Αιγαίο, εδώ αρχίζει η Ελλάδα!

Συγγραφέας: Νικόλαος Γ. Μαυρής

Μαίρη Σορώτου-Τσανάκη

Τέως Δήμαρχος Ηρωικής Νήσου Κάσου

Με πολλή χαρά δέχτηκα να προλογίσω την επανέκδοση του ανά χείρας πνευματικού έργου του διδάκτορά Αντώνη Α. Χαλδαίου, συστηματικού ερευνητή του Ελληνισμού της διασποράς, που με τον τίτλο << Η Ελληνική παροικία της Μοζαμβίκης >> πρωτοκυκλοφόρησε στην Αθήνα το έτος 2015.

Οι Κασιώτες συνδέονται ιστορικά με τη χώρα αυτή της Ανατολικής Αφρικής αφού στην Μπέϊρα ιδρύθηκε και άκμασε για πολλά χρόνια (1895-1975) η αρχαιότερη Κασιώτικη παροικία μετά από εκείνη της Αιγύπτου. Υπήρξε μάλιστα μια ομάδα Κασιωτών που παρέμεινε διαχρονικά στενά προσκολλημένη στις αυστηρές παραδόσεις του τόπου μας. Οι εκεί συμπατριώτες μας ξεχώρισαν στην κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών έργων (σιδηροδρομικές γραμμές, γέφυρες κ.λ.π) και διακρίθηκαν στην ευρύτερη περιοχή ως ναυτικοί πράκτορες, ως εκτελωνιστές και ως ξενοδόχοι.

Οι <<Μπεριανοί>> Κασιώτες, όπως είναι συνηθέστερα γνωστοί μεταξύ των Κασιωτών συμπατριωτών μας, υπήρξαν χαρακτηριστικά φιλοπάτριδες όχι μόνο απέναντι στον τόπο της καταγωγής τους αλλά και προς τη μάνα Ελλάδα γενικότερα. Τον πατριωτισμό τους μάλιστα αυτό δεν τον περιόρισαν στον κύκλο του << Προοδευτικού Συλλόγου των εν Μπέιρα Κασίων>> που ίδρυσαν το τέλος του 1914.

Πέρα από τα στενά πλαίσια του εθνικοτοπικού συλλόγου τους οι Κασιώτες της Μοζαμβίκης πρωταγωνίστησαν στην ίδρυση και λειτουργία επί σειρά ετών του Ελληνικού Προξενείου Μπέϊρας, αλλά και στην ίδρυση και λειτουργία :

• της Ελληνικής Κοινότητας Μπέϊρας, που ιδρύθηκε το έτος 1902,
• του Ελληνικού Σχολείου Μπέϊρας που ιδρύθηκε το 1927 με το όνομα <<Πυθαγόρειος Σχολή>>, και
• του Ιερού Ναού <<Αγίας Τριάδος>> Μπέϊρας, που ανεγέρθηκε το έτος 1937. Ανάμεσα στους διακεκριμένους Κασιώτες της Μπέϊρας, που τίμησαν και τιμούν το όνομα του νησιού μας μέσα κι έξω από την Ελλάδα υπήρξαν οι : α) Δημήτρης Αντωνίου, λαμπρός σύγχρονος ποιητής, και β) Μάριος Φραγκούλης, διάσημος τενόρος και ηθοποιός.

Για όλους αυτούς του λόγους θεωρήσαμε σκόπιμη τη συμβολή του Δήμου Ηρωικής Νήσου Κάσου στην επανέκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου που καταγράφει πρόσωπα και γεγονότα του παρελθόντος και διασώζει μνήμες για τις μέλλουσες γενεές.

Ευχόμαστε η πρωτοβουλία μας αυτή να βρει την υποδοχή που προσδοκούμε στο Κασιώτικο και στο Ελληνικό ευρύτερα αναγνωστικό κοίνο.

Συγγραφέας Αντώνης Α. Χαλδαιος

Ο Δήμαρχος Ηρωικής Νήσου Κάσου

Μιχάλης Εμμ. Ερωτόκριτος

Ξέρετε τι σημαίνει «ψαθούρι» ή «χελώνια» ή «τριχοφάς» ή «στρόφος»; Γνωρίζετε ποιες είναι οι θεραπευτικές ιδιότητες του παράξενου φυτού «χαρχαλίνα»;

Το καντήλι με το λάδι. Λίγες σταγόνες, μια προσευχή κι ο πονοκέφαλος έφευγε. Ένα ποίημα για να σταματήσει ο ενοχλητικός λόξιγκας και μια εντριβή με φύλλα για να τελειώσει η φαγούρα. Μωρά που έρχονται κάτω από ελιές και γυναίκες που γεννούν καθισμένες σε μια παράξενη καρέκλα. Γιατροσόφια, άγνωστες αρρώστιες κι επιδημίες. Ποιος ήταν ο «κορο­νοϊός» του Μεσοπολέμου; Πώς άρχισε και πώς τέλειωσε η Ισπανική γρίπη σ’ ένα ελληνικό νησί; Κι οι άνθρωποι. Άντρες και γυναίκες με ιδιαίτερα χαρίσματα, πρακτικοί θεραπευτές, μαίες και σπουδαίοι γιατροί που έσωσαν ζωές κι έμειναν στην ιστορία. Κι ένα «αλφαβητάρι» με λέξεις που κρύβουν ολόκληρες παράξενες ιστορίες που θα σας συναρπάσουν! Η αρχαιότητα, το Βυζάντιο, τα χρόνια μετά την Επανάσταση, η Κατοχή, το σήμερα. Τα πρόσωπα και τα γεγονότα στην εξέλιξη της Ιατρικής, σ’ ένα νησί που αποτελεί «μικρογραφία» της Ελλάδας του χτες και του αύριο. Γιατί τα όρια της Επιστήμης και της Λαϊκής Παράδοσης πολλές φορές είναι δυσδιάκριτα…

Συγγραφέας: Γιάννης Α. Αράπης